News
“Δεν θα έπρεπε να είχα γράψει το βιβλίο”: Γιατί ο Anthony Burgess μίσησε το Κουρδιστό Πορτοκάλι

Η σχέση τέχνης και του δημιουργού της είναι μοναδική. Ένας καλλιτέχνης είναι η τέχνη του και γίνεται ανεξίτηλο κομμάτι της δικής τους ταυτότητας. Για τον Anthony Burgess, με πνευματικό του παιδί το περίφημο Κουρδιστό Πορτοκάλι, αυτό το δίλημμα παρουσίαζε ένα υπαρξιακό πρόβλημα.

Οι δεσμοί μεταξύ τέχνης και καλλιτέχνη συγχέονται ακόμη περισσότερο όταν πρόκειται για σκοτεινές ή βίαιες ιστορίες. Αλλά για τον Burgess, το μυαλό ανάμεσα στο Κουρδιστό Πορτοκάλι, μια ιστορία για μια σαδιστική συμμορία που περιφέρεται στους δρόμους του δυστοπικού Λονδίνου, ο διαχωρισμός μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας φαινόταν να χάνει κάπως τα όριά του. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, συνειδητοποιούσε όλο και περισσότερο ότι η κοινωνία είχε χάσει το νόημα της δημιουργίας του, και αντ ‘αυτού, έμεινε με μια αίσθηση ενοχής ή μεταμέλειας για το έργο που είχε στείλει στον κόσμο με τις καλύτερες προθέσεις.

Κουρδιστό Πορτοκάλι

«Η παρεξήγηση [του βιβλίου] θα με καταδιώκει μέχρι να πεθάνω», έγραψε το 1985 στη βιογραφία του D. H. Lawrence, Flame into Being, «δεν θα έπρεπε να είχα γράψει το βιβλίο λόγω αυτού του κινδύνου παρερμηνείας». Είναι καταστροφικό να ακούς ότι ένας καλλιτέχνης, αφού δούλεψε τόσο σκληρά και δημιούργησε κάτι τόσο απίστευτο όσο αυτή η ιστορία, θα μπορούσε να έρθει να κοιτάξει πίσω σε αυτό με αναστάτωση ή τύψεις.

Το Κουρδιστό Πορτοκάλι είναι μια πολιτική σάτιρα.

Τοποθετημένο σε έναν δυστοπικό κόσμο, ακολουθεί τον πρωταγωνιστή Alex και τη συμμορία του “Droogs” στις άγριες και βίαιες περιπέτειές τους, καθώς το κράτος ξεκινά να τον αναμορφώσει.

Όταν τελικά “αναμορφώνεται”, μετά από μια σειρά απίστευτα φρικτών βιασμών και επιθέσεων, στερείται της ελεύθερης βούλησης και της αυτόνομης ηθικής επιλογής. Συνολικά, είναι μια ιστορία για την ελευθερία, τη φύση του κακού και την ικανότητα για λύτρωση. Θέτει το ερώτημα αν είναι καλύτερο για ένα άτομο να επιλέξει να είναι κακό ή να αναγκαστεί από το κράτος να είναι καλό, αφήνοντας την απάντηση στην ερμηνεία του αναγνώστη.

Κουρδιστό Πορτοκάλι

Αλλά γρήγορα, ο Burgess συνειδητοποίησε ότι ο αναγνώστης του αντί να εστιάσει στο βαθύτερο νόημα, το μυθιστόρημα θεωρήθηκε ως ωραιοποιεί τη βία και έγινε ο αποδιοπομπαίος τράγος για οποιαδήποτε βίαιη επίθεση. «Αν μερικές καλόγριες βιαστούν στο Βατικανό, λαμβάνω ένα τηλεφώνημα από μια εφημερίδα. Με έχουν μετατρέψει σε κάποιο είδος ειδικού στη βία», είπε, υποστηρίζοντας ότι η αντίδραση επιδεινώθηκε σοβαρά από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Αφού η ιστορία επεκτάθηκε περαιτέρω σε πολιτιστικά σχόλια, το όνομά της άρχισε να αναφέρεται όλο και περισσότερο σε τίτλους όπως “Η αστυνομία κυνηγά τη συμμορία βιαστών Κουρδιστό Πορτοκάλι” ή “Παιδί πεθαίνει στον πόλεμο του Κουρδιστού Πορτοκαλιού”, συνδέοντας την ιστορία με πραγματικά εγκλήματα σαν να τα ενορχήστρωσε με κάποιο τρόπο ο Burgess.

Δεκαετίες μετά την κυκλοφορία της νουβέλας και χρόνια μετά την κινηματογραφική μεταφορά, η συνείδηση του Burgess δεν άντεχε άλλο. Αυτό που είχε ξεκινήσει ως μια ιδιοφυής σατιρική ιστορία, είχε πλέον διαστρεβλωθεί εντελώς. Αυτό που θα έπρεπε να είναι ένα καταπληκτικό πνευματικό τέκνο που ανατράφηκε από έναν ταλαντούχο συγγραφέα τώρα αντιμετωπίζεται σαν ο Burgess να είχε αναθρέψει έναν ψυχοπαθή.

Ο Burgess δεν ήταν ο μόνος που ανησυχούσε για τον αντίκτυπό της στον ευρύτερο κόσμο, με τον ίδιο τον Κιούμπρικ να αποσύρει την ταινία από τη διανομή μετά από μια σειρά απειλών για τη ζωή του.

Μέχρι το 1986, στον πρόλογο μιας επανεκδοθείσας έκδοσης, ο συγγραφέας έκοψε εντελώς τους δεσμούς με το μυθιστόρημα. «Θα ήμουν ευτυχής να το αποκηρύξω για διάφορους λόγους», είπε πριν δεχτεί με θλίψη:

«Φαίνεται πιθανό να επιβιώσει, ενώ άλλα έργα μου που εκτιμώ περισσότερο τα τρώει η σκόνη».