Το 1968, σε μία συνέντευξη του για το BBC, ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, ο συγγραφέας του θρυλικού έργου “Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών”, μίλησε για τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και για το πώς αυτές επηρέασαν τη δημιουργία του επικού μυθιστορήματος φαντασίας που τον καθιέρωσε ως έναν από τους κορυφαίους συγγραφείς του είδους.
“Το αναπόφευκτο του θανάτου“
Ο Τόλκιν δήλωσε τότε ότι “οι ιστορίες – στην πραγματικότητα, οι ανθρώπινες ιστορίες – πάντα αφορούν το ίδιο πράγμα: τον θάνατο. Το αναπόφευκτο του θανάτου“. Αυτή η δήλωση έδωσε μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι πραγματικά ήθελε να εκφράσει μέσα από το έργο του, με τον θάνατο και τις συνέπειες του να αποτελούν θεμελιώδη θέματα στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.
Από την πρώτη κυκλοφορία του το 1954, το βιβλίο είχε ήδη αποκτήσει τεράστια αναγνώριση και είχε καταστεί το θεμέλιο για το είδος της φαντασίας. Η δημιουργία του κόσμου της Μέσης Γης, με τους ξεχωριστούς πολιτισμούς των ξωτικών, των χόμπιτ και των μάγων, αλλά και η πάλη ενάντια στον Σάουρον, έκανε το έργο του Τόλκιν αξεπέραστο.
Πώς γράφτηκε Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών – Ο Θάνατος ως Κεντρικό Θέμα
Ο Τόλκιν μοιράστηκε με το κοινό και μια προσωπική ιστορία που αποτέλεσε θεμελιώδη έμπνευση για τον “Άρχοντα των Δαχτυλιδιών”. Σε μια στιγμή της συνέντευξης, έβγαλε το πορτοφόλι του και διάβασε απόσπασμα από ένα άρθρο της Σιμόν ντε Μποβουάρ για τον θάνατο, το οποίο τον είχε συγκλονίσει. Το απόσπασμα ανέφερε ότι “δεν υπάρχει φυσικός θάνατος”. Τα λόγια αυτά, που υποστήριζαν ότι κάθε θάνατος είναι μια παραβίαση της φυσικής τάξης, ενίσχυσαν τις φιλοσοφικές ανησυχίες του Τόλκιν και τη βαθιά αίσθηση της απώλειας που εισέφερε στην ιστορία του.
Η Προσωπική Τραγωδία του Τόλκιν
Ο Τόλκιν μεγάλωσε σε μια οικογένεια γεμάτη απώλειες και τραγωδίες. Γεννημένος το 1892 στη Νότια Αφρική, είδε τον πατέρα του να πεθαίνει ξαφνικά όταν ήταν μόλις τριών ετών. Η οικογένεια του, που έμεινε χωρίς οικονομική υποστήριξη, μετακόμισε στην Αγγλία. Η μητέρα του, Μέιμπελ, ήταν υπεύθυνη για την ανατροφή του και, ενώ ο Τόλκιν ανέπτυξε την αγάπη του για τις γλώσσες και τις ιστορίες, η ίδια η Μέιμπελ αρρώστησε και πέθανε από διαβήτη το 1904, όταν ο Τόλκιν ήταν μόλις 12 ετών. Αυτές οι πρώιμες εμπειρίες απώλειας διαμόρφωσαν την άποψή του για τη ζωή, τον θάνατο και την ύπαρξη του ανθρώπου.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στην Οξφόρδη, ο Τόλκιν κατατάχθηκε στον στρατό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού πρώτα είχε αναβάλει την κατάταξή του λόγω των σπουδών του. Ο πόλεμος, η φρίκη των χαρακωμάτων και η συμμετοχή του στις αιματηρές μάχες του Σομ το 1916, τον σημάδεψαν βαθιά. Οι σφοδρές μάχες και η απώλεια των συντρόφων του στα πεδία του πολέμου τον επηρέασαν πνευματικά και συναισθηματικά. Αυτή η εμπειρία αποτυπώθηκε στις περιγραφές του για το δυστοπικό και κατεστραμμένο τοπίο της Μόρντορ στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.
Τα τραύματα από τον πόλεμο, όπως ο θάνατος και η καταστροφή που βιώθηκαν, είναι εμφανή στον κόσμο του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Οι συνθήκες που δημιούργησε ο Α΄ Π. Π. επηρεάζουν το σκηνικό του μυθιστορήματος, ιδιαίτερα στον τρόπο που η εξουσία του Σάουρον καταστρέφει τη Μέση Γη, καταβαραθρώνοντας το φυσικό τοπίο.
Οι φρικαλεότητες του πολέμου δεν αποτυπώνονται μόνο σε στρατηγικές και μάχες, αλλά και στην ψυχολογία των χαρακτήρων του έργου. Η βαθιά φιλία που συνδέει τους Φρόντο και Σαμ, καθώς και η αφοσίωση που προκύπτει από την κοινή τους πορεία μέσα από κινδύνους και θλίψη, είναι μία από τις πιο συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές του βιβλίου και άμεσος αντίκτυπος του πολέμου στον συγγραφέα.
Αν και η εμπειρία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχει επηρεάσει το έργο του Τόλκιν, ο ίδιος απέκλεισε την ιδέα ότι ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών είναι μια άμεση αλληγορία για τον πόλεμο ή για οποιοδήποτε άλλο ιστορικό γεγονός. Σε δηλώσεις του το 1968, ξεκαθάρισε ότι δεν έγραψε το βιβλίο ως πολιτική αλληγορία, αλλά ως μια προσωπική και φιλοσοφική αφήγηση που αντλεί από τα βιώματα του.
*Με στοιχεία από bbc.com
